Podatek przy zniesieniu współwłasności nieruchomości

Razem z siostrą jesteśmy współwłaścicielami nieruchomości. Nasze udziały we współwłasności są takie same. Zamierzamy znieść współwłasność w taki sposób, by wyłącznym właścicielem była siostra. Nie zdecydowałyśmy jeszcze, czy podział będzie nieodpłatny, czy siostra spłaci mój udział. Czy w związku ze zniesieniem współwłasności będziemy musiały zapłacić jakiś podatek?

Wszystko zależy od tego, czy zniesienie będzie miało charakter nieodpłatny czy odpłatny. Nieodpłatne zniesienie współwłasności to czynność, która podlega podatkowi od spadków i darowizn. Reguluje to art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2024 r. poz. 596). Obowiązek podatkowy powstaje w tym przypadku z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności. Dla Czytelniczki istotne jest to, że w omawianym przypadku podatku nie trzeba będzie płacić z uwagi na to, że stroną umowy będą osoby bliskie. Zgodnie z przepisami zwalnia się od podatku nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności (art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy). Do I grupy podatkowej należą małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie. Co więcej, skorzystanie z tego zwolnienia nie wymaga dopełniania formalności podatkowych, tak jak ma to miejsce np. przy całkowitym zwolnieniu podatkowym.

Z kolei jeśli zniesienie będzie miało charakter odpłatny, taka czynność będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi PCC podlegają m.in. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat. Mowa o tym w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o PCC (Dz. U. z 2024 r. poz. 295). Dotyczy to również orzeczeń sądów, w tym również polubownych, oraz ugód, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (i odpowiednio - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody). Przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności. W przypadku umów o dział spadku o zniesienie współwłasności przy przeniesieniu własności nieruchomości stawka podatku wynosi 2%.