Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa

W mieszkaniu, które znajduje się obok mojego lokalu dochodzi od pewnego czasu - jak przypuszczam - do przemocy domowej. Czy mam prawny obowiązek zgłosić sprawę na Policję?

Nie w każdym przypadku istnieje prawny obowiązek zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. W myśl przepisów, każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Mowa o tym w art. 304 § 1 Kodeksu postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375 ze zm.). Z kolei instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są zobowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

Powyższy przepis stanowi jedynie podstawę tzw. społecznego obowiązku informowania organów ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Nie jest to w żadnym razie obowiązek prawny, a sens tej regulacji sprowadza się do wskazania, że przekazywanie organom ścigania informacji o podejrzeniu przestępstwa nie może być traktowane, co do zasady, jako czyn społecznie naganny, lecz wręcz odwrotnie, jako czyn społecznie aprobowany. W jednym z orzeczeń SN wskazał, że nie oznacza to, iż z uwagi na szczególne względy etyczne lub prawne zachowania takie nie mogą być traktowane jako sprzeczne z regułami wykonywania określonych zawodów zaufania publicznego, z uwagi na normy etyczne obowiązujące w określonych korporacjach zawodowych - np. zawodu adwokata czy radcy prawnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2018 r., sygn. akt SDI 20/18).

Należy jednak pamiętać, że w pewnych przypadkach każdy ma prawny obowiązek niezwłocznie zawiadomić organ powołany do ścigania przestępstw - gdy posiada wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu - o takim zdarzeniu. Dotyczy to m.in. takich przestępstw, jak: zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu czy seksualne wykorzystanie osoby małoletniej poniżej 15. roku życia. Przewiduje to art. 240 Kodeksu karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.). Osoba, która posiada takie informacje i nie dokonuje zawiadomienia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1 powyższego przepisu, kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony organ wie o przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym, a także ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego w tym przepisie.