Grzywna za przestępstwo małżonka a zapłata z majątku wspólnego

Mąż został skazany prawomocnym wyrokiem na karę grzywny za popełnienie przestępstwa kradzieży. Z czynem męża nie miałam nic wspólnego. W naszym związku obowiązuje wspólność majątkowa. Czy jako współmałżonek pomimo tego, że nie zostałam skazana, odpowiadam za zapłatę grzywny? Co w sytuacji, gdy mąż nie ma własnego majątku ani nie osiąga dochodów?

Czytelniczka (małżonka skazanego) sama nie jest odpowiedzialna z zapłatę kary grzywny orzeczonej wobec męża w związku ze skazaniem go za popełnienie przestępstwa. Z punktu widzenia prawa karnego nie staje się współwinna czynu tylko dlatego, że pozostaje z nim w ustroju wspólności majątkowej.

Niewątpliwie pozostanie we wspólności niesie ryzyko poniesienia ekonomicznych skutków kary grzywny nałożonej na sprawcę - małżonka. Przewiduje się bowiem, że orzeczone w stosunku do jednego z małżonków, pozostających we wspólności majątkowej, kary grzywny (podobnie jak nawiązki i należności sądowe) podlegają zaspokojeniu z osobistego majątku skazanego oraz z wynagrodzenia za pracę lub za inne usługi świadczone przez niego osobiście, jak również z praw twórcy wynalazku, wzoru użytkowego oraz projektu racjonalizatorskiego. W pierwszej kolejności należy zatem sięgnąć do majątku osobistego skazanego oraz ewentualnie do niektórych praw, które mogłyby wchodzić do majątku wspólnego (jak np. wynagrodzenie za pracę skazanego). Dopiero wtedy, gdy spłacenie np. grzywny ze wspomnianych źródeł okaże się niemożliwe, egzekucja może być prowadzona z majątku wspólnego. Wynika to z art. 28 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego (Dz. U. z 2021 r. poz. 53). Zatem, jeśli Czytelniczka przynosi dochody (np. wynagrodzenie za pracę), stanowią one część majątku wspólnego. W ostateczności wynagrodzenie to może zostać zajęte na poczet grzywny jej męża (przy czym majątek osobisty Czytelniczki pozostanie w tej sytuacji wolny od zajęcia).

Od tej zasady są pewne wyjątki. I tak, egzekucja z majątku wspólnego jest niedopuszczalna w razie skazania za przestępstwo, którym pokrzywdzony jest małżonek skazanego albo osoby, w stosunku do których małżonek ten obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym. Ponadto przepisy przewidują pewien wentyl bezpieczeństwa. W razie skierowania egzekucji do majątku wspólnego małżonek skazanego może żądać ograniczenia lub wyłączenia w całości spłacania tych należności z majątku wspólnego lub niektórych jego składników (np. z mieszkania objętego wspólnością majątkową), jeżeli skazany nie przyczynił się lub przyczynił się w stopniu nieznacznym do powstania tego majątku (bo np. nie chciał pracować) albo do nabycia określonych jego składników lub jeżeli zaspokojenie z majątku wspólnego tych należności jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (bo np. trwonił majątek w związku z uzależnieniem).