Zarządzanie firmą we wspólności majątkowej

Mąż założył działalność gospodarczą. W naszym małżeństwie od samego początku obowiązuje wspólność majątkowa. Niemal wszystkie składniki firmy pochodzą z naszego wspólnego majątku. Czy jako współmałżonka mam prawo do firmy męża, podejmowania decyzji związanych z jej rozwojem, zawierania umów?

Problem poruszony w pytaniu należy rozpatrzyć w dwóch aspektach - prawa do zarządzania firmą oraz uprawnień właścicielskich dotyczących składników firmy.

W ustroju wspólności majątkowej regułą jest, że każdy z małżonków ma prawo do samodzielnego zarządzania składnikami majątku wspólnego. Oczywiście oboje małżonkowie muszą współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Od tej zasady przewiduje się pewne wyjątki. Jeden z nich dotyczy sytuacji opisanej w pytaniu. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. Tylko w razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności w tym zakresie. Przewiduje to art. 36 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2017 r. poz. 682 ze zm.).

Co więcej, w normalnej sytuacji małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka. Nie dotyczy to jednak czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej.

Czytelniczka nie ma zatem prawa do zarządzania firmą męża. Wszystko to jednak nie oznacza, że jest pozbawiona uprawnień właścicielskich. Skoro składniki majątkowe tworzące firmę męża pochodzą z majątku wspólnego małżonków, to Czytelniczka jest ich właścicielem (razem ze swoim mężem przedsiębiorcą).

Warto również zwrócić uwagę na to, że w ustroju wspólności majątkowej pobrane wynagrodzenie za pracę czy dochody z działalności zarobkowej każdego z małżonków zawsze trafiają do majątku wspólnego. Oznacza to, że na równych prawach małżonkowie mogą korzystać z dochodów, które przynosi firma.

Należy dodać, że jeśli w skład firmy wchodzi np. nieruchomość, to do jej zbycia czy obciążenia potrzebna będzie zgoda współmałżonka. Najistotniejsze czynności prawne (o których mowa w art. 37 § 1 K.r.o.) zawsze muszą być podejmowane wspólnie bądź za zgodą współmałżonka.